Eendeneieren uitbroeden via een broedmachine.

Eendeneieren uitbroeden via een broedmachine.

Dit artikel “Eendeneieren uitbroeden via een broedmachine” geld voor alle eenden behalve muskus eenden.

Wanneer moet je de eendeneieren rapen?

Wanneer een vrouwtjes eend eieren legt en er is een woerd aanwezig kunnen de eieren bevrucht zijn. De eend heeft een voorkeur om actief te paren zodra het weer “lenteachtig” wordt. Dit kan al beginnen in februari soms, Maart tot juni is het hoogseizoen, en augustus/september is erg zeldzaam. De eenden zullen actief gaan paren meermaals per dag; en je zult dan ook duidelijk zien wanneer eieren bevrucht zullen zijn. Nadat je de eerste paring hebt gezien; wacht voor de zekerheid nog 3 dagen voor eieren voor je broedmachine beginnen te rapen.

Wil je zéker weten wie de ouders zijn (Ik raad dit altijd aan vanwege genen in de gate houden), zet na de eerst geziene paring de gewenste vrouw voor 3 dagen alleen zodat je zeker weet dat de bevruchte eieren niet nog van een andere woerd zijn. Voeg de gewenste man toe voor een paar uur per dag; het liefst in de ochtend na het eieren rapen bij de vrouw. Niet langer. Het kan érg zwaar zijn voor een eenden vrouw om de enige vrouw te zijn die gedekt wordt door een woerd, ze krijgt dan bijna geen rust. Dit geld met name voor eenden rassen die niet monogaam zijn zoals Indische loopeenden of vermindert monogaam zoals bijv. de wilde eend. Eenden die monogame koppels vormen kun je samen laten; alhoewel met name bij een jonge woerd je in de nacht een afrastering tussen ze in zou kunnen zetten tot je het ei hebt geraapt zodat de té enthousiaste jonge woerd niet per ongeluk het ei kan stuk maken.

Bevruchte eendeneieren bewaren.

Bevruchte eendeneieren kun je 7 dagen bewaren. Dit doet een moeder eend ook alvorens fulltime te gaan broeden; zodat de eendjes tegelijkertijd uitkomen. Raap enkel eieren met een “normale” vorm. Te rond of puntig kan een probleem vormen voor het embryo. Bewaar de eieren in een donkere, koele, vochtige ruimte (dit laatste is in Nederland niet zo moeilijk; zo lang je geen klimaatsysteem in je woning hebt is de vochtigheid van onze lucht al genoeg), zoals een kelder of een schuur. Bewaar ze tot 7 dagen tussen de 15 tot 18 graden, langer dan 7 dagen 10 tot 12 graden. Zet met een potlood een nummer of letter op één zijde, dus niet de punt of bodem, van het ei (pas op met 6 en 9 en M en W…zet daar een streepje onder). Op deze manier kun je de groei per ei bijhouden en andere informatie die handig kan zijn als je van plan bent om je eigen stambomen bij te houden. Leg ze met de punt naar beneden in een eierdoos. Keer ze élke dag. Dit doe je door de eierdoos schuin te plaatsen door bijvoorbeeld een houtje onder de lang kant te leggen. 45 graden schuin is ideaal. Elke dag leg je het houtje onder de ándere lange zijde (of keer je de doos).

Denk er goed over na voor hoeveel baby eendjes je ruimte hebt. Broed nooit meer eieren dan je daadwerkelijk als volwassen eenden zou kunnen houden mocht je ze moeilijk kwijt kunnen. Ik raad aan als dat bijvoorbeeld 6 is; eerst 3 eieren in de broedmachine te doen. Je kunt dan nog een tweede ronde doen van 3 of meer mochten de eerste 3 niet het gewenste resultaat hebben opgeleverd. Ook kun je kleinere nestjes meer aandacht geven, en worden ze tammer en eenden die meer comfortabel zijn bij mensen en eventuele andere huisdieren. Ga nooit lager dan 3; een baby eend heeft graag een maatje om sociaal eenden gedrag mee te leren.

Welke broedmachine heb ik nodig?

Tegenwoordig bestaan er betaalbare broedmachines voor iedereen. Bij deze broedmachines kun je kiezen dat de eieren automatisch gekeerd worden of dat je dat handmatig moet doen. Ook zijn er duurdere versies waarbij er ledlampjes onder de eieren zitten zodat je ze gemakkelijk kan schouwen zonder het deksel te verwijderen.

Ik let daar eerlijk gezegd niet op. Er bestaan héle dure broedmachines voor mensen die bedrijfsmatig kippen/eenden/e.d. fokken; de betaalbare voor de doorsnee mens zijn Chinese prullaria. Ze doen hun werk.. maar de schouwlampjes zijn nooit krachtig genoeg voor eendeneieren met hun dikke eischalen, ook hebben eendeneieren een hoge luchtvochtigheid nodig en is het deksel dan ook altijd beslagen. Ga dus niet voor de ingebouwde schouwlampjes. Broed je ook ándere eieren uit (kippen/kwartels) dan is de versie met schouwlampjes wél een aanrader. Ik ga altijd voor het automatisch keren omdat het niet zoveel extra kost; maar deze werken vaak belabberd of maar tijdelijk. En bij eendeneieren moet je sowieso minstens 2 keer per dag “luchten” a.k.a. het deksel even verwijderen. Ook raad ik aan om altijd een 2de reserve broedmachine te hebben! Niks zo naars als halverwege het broedproces de broedmachine kuren krijgt…en ook heeft het een tweede voordeel waarover verder in het artikel meer.

Na veel uitproberen is dit broedmachine die ik aanraad;

Deze is érg groot. Groter dan een eendenmens doorgaans nodig zal hebben. Maar het is degene die ik uiteindelijk het beste vond en de minste kuren had. Ook kun je vanwege de grote nog een tweede nestje er tegelijkertijd in uitbroeden die er later is ingelegd. Vanwege de ruimte zal een spontaan vroeg uitgekomen eendje de nieuwe eieren niet zo snel kunnen verstoren. Nadeel aan deze versie; het flesje waarmee je water toevoegt aan de broedmachine is nog belabberder dan het flesje van de goedkoopste plaspop ooit.. Het sluit slecht waardoor je meer water over je hele tafel spuit dan daadwerkelijk IN de machine. Ik raad dan ook aan zoiets als dit te verzamelen/kopen:

Een lege Shiracha/Knoflook/Samuari saus fles opsparen werkt ook!

Dit zijn de populairste kleine en grote broedmachines dit moment;

Zet de broedmachine niet in de schuur of oude kelder; maar een ruimte in je huis waar je zelf verblijft. Daar blijft de temperatuur meer gelijk. De broedmachine staat bij mij in de keuken, en de “uitkomkamer” (tweede broedmachine) en “kraamkamer” (hok met warmtelamp) staan op de huiskamertafel. Zo raken de eendjes meer gewend aan menselijke geluiden en geuren.

Het broedproces.

Eendeneieren doen er 28 dagen over om uit te komen vanaf dat je ze in de broedmachine legt. De vochtigheid in de broedmachine moet tussen de 55% en 65% zijn. Bij de meeste broedmachines kun je een alarm instellen als het beneden de 55% komt. Doorgaans vraagt een machine éénmaal daags voor extra water. Geef je broedmachine voor het slapen gaan en voor je overdag uit huis gaat een beetje water zodat je zélf niet in de nacht wakker word van het alarm…of je buren gek worden als het alarm afgaat als jij op je werk bent. Heeft jouw broedmachine géén alarm bekijk dan op dezelfde momenten of de vochtigheid nog oké is. Met der tijd zal je je broedmachine leren kennen en een eigen patroon ontwikkelen.

De warmte moet altijd 37.1 graden zijn. Haal een losse thermometer en hygrometer (hier te koop) in huis voor het geval de broedmachine kuren krijgt.

3 tot 5 keer per dag de eieren keren is ideaal. Dit is zodat het embryo niet aan het ei vastkleeft. Een broedmachine die automatisch keert zou je bijvoorbeeld kunnen instellen dat het 2 keer per dag keert (wanneer je slaapt/op werk bent); terwijl je het 2 keer per dag zelf doet. Voor het gehele proces heb ik dit schema gemaakt:

Dag 1Eieren met punt naar beneden plaatsen (als je broedmachine een eierrek heeft). Niet keren.55-65% luchtvochtigheid. 37.1 graden.
Dag 2De eieren niet keren.55-65% luchtvochtigheid. 37.1 graden.
Dag 3 tot 25De eieren 3 tot 5 keer per dag keren.55-65% luchtvochtigheid. 37.1 graden.
Dag 26 (tot 30)Niet meer keren ooit. Eierrek verwijderen. 65-75% luchtvochtigheid.
36.6 graden.
Dag 28Vol smart wachten.100% beschuit met muisjes.

Hoera een baby; wat nu?

Nadat je een eerste scheurtje in een ei ziet waar een eendje zich naar buiten loopt te pikken kan het nog 48 uur duren voordat het het eendje gelukt is om uit het ei te komen. Eendenkuikens die net uit het ei zijn gekomen zien er vaak nattig en vermoeid uit. Als je merkt dat ze wat aan het bijgekomen zijn kun je ze direct naar de kooi met warmtelamp (kraamkamer) verplaatsen zodat ze de andere eendjes die nog aan het uitkomen zijn niet verstoren. De eendjes hebben de eerste 2 dagen geen voedsel nodig; hun buik is nog vol van eidooier. Je kunt sowieso al wel water en voedsel in de kraamkamer zetten; maar schrik niet als ze niet eten/drinken.

Soms kunnen jonge eendjes bij hun buik/achterkant een deel eigeel hebben zitten. Soms zit een stuk eigeel ook aan een stuk eischaal vast en zij met navelstreng nog aan dooier. Het eidooier is nog niet volledig verteerd en/of vastgekleefd aan de eischaal. Dit kan er eng uitzien. Ze dit eendje tóch in de kraamkamer met eventueel deel eierschaal als dat nog vast zit. Probeer ze met een barricade weg te houden van eerder geboren actievere eendjes wanneer mogelijk. Het eendje zal het eigeel nog verteren en de navelstreng vanzelf breken.

Eendjes kunnen met kromme pootjes en vleugeltjes en nekjes en snaveltjes geboren worden. Ze hebben dan zo in het ei gezeten de laatste dagen. Lekkere dwarsliggers. Dit groeit weer goed 99% van de gevallen binnen een paar dagen.

Krom vleugeltje.
Van zwabberend scheef pootje naar stevige rechte stelten.

Het ei komt niet uit; wat nu?

Het kan gebeuren dat na 48 uur eerste scheurtje in de eischaal het kuiken er nog niet uit is. Het kan ook gebeuren dat er helemaal niet eens een scheurtje is. Soms kun je zelfs het kuiken alarmerend horen piepen. Menig website zegt dat je niet mag ingrijpen want dit zijn zwakke kuikens en niet goed voor de genen en blablabla. Ik vind van niet. Het hele broedmachine proces is niet natuurlijk..

Dat een eischaal te dik is of een kuiken te zwak om uit te breken ligt doorgaans aan hoe wij de oudereenden hebben gevoerd en onze broedmachines hebben ingesteld en andere externe factoren. Ik heb maar 1 keer per 60 “geholpen kuikens” meegemaakt dat het kuiken daadwerkelijk een afwijking had; de rest is gezond opgegroeid en heeft geen nazaat gekregen waar het gehalte “moeilijk uit ei komen” hoger was dan bij “niet geholpen kuikens”.

Na 48 uur, en metéén bij alarmerend gepiep (je kunt een kuiken vaak nu en dan horen piepen; maar alarmerend in continu piep! piep! piep! luid is anders.. je herkent het meteen als je het hoort, het verschil) verwijder ik met een pincet delen van de eischaal waar het kuiken gepikt heeft. Ik maak het gat wat groter in dermate dat het kuiken zuurstof kan happen/punt snavel te zien is. Het kuiken kan hierna zelf verder gaan. Mocht het na 1 dag nóg niet verder gekomen zijn kun je met een pincet meer stukjes verwijderen. De volgende dag nog niet opgeschoten; met het pincet het hele ei proberen te verwijderen altijd beginnend bij dezelfde plek. Als een kuiken vastgekleefd aan de eischaal zit is dat doorgaans namelijk bij de buik/achtereinde.

Als er geen pik-scheurtje is; is het erg moeilijk om een begin te maken. Een schouwlamp laat (meestal) niet zien hoe het kuiken precies in het ei zit. In dit geval leg je het ei in een houder of laat je het iemand stevig maar zonder grip vasthouden (als in iemand gebruikt de handen als muur zodat het ei niet weg kan rollen maar oefent géén druk uit). Leg een klein plat plankje/plaatje (een houten spatel kan ook) op een zijkant van het ei en tik er met een hamer érg zachtjes op tot er een scheurtje ontstaat. Dit houten plankje/plaatje verspreid de druk zodat er minder kans is dat een stukje eischaal naar binnen keert en het kuiken kan prikken. Met een pincet kun je een stukje eischaal verwijderen om te kijken bij welk gedeelte van het kuiken je bent. Mocht je ver weg van de snavel zitten dan kun je dit helaas niet meer herhalen aan de andere kant van het ei. Probeer dan met het pincet kleine stukjes eischaal weg te halen de richting op dat je merkt dat het het makkelijkste gaat (eischaal niet aan kuiken vastkleeft). Mocht je bij de snavel beland zijn kun je het kuiken het weer verder zelf proberen te laten oplossen.

Doe dit allen met gewassen en ontsmette handen.

Discussie kuikens helpen in de eendenwereld;

Ik kies hier voor door mijn eigen ervaringen. Mijn eerste nestjes heb ik dit nooit gedaan. En naar de oude garde geluisterd waar dit “gezonde genen” geneuzel nog erg heerst. Komende uit de tijd dat men eenden/kippen als gebruiksvoorwerpen en/of voedsel zag. Ik heb eieren die niet uitgekomen zijn altijd naderhand geopend om te bekijken wat het probleem was. Altijd een gezond kuiken geweest en een extern probleem en gewoonweg gestikt in het ei. Welke exacte halve graad of 1% verschil je je broedmachine ook zet; er is geen magische formule dat elk eendje uitkomt. Persoonlijk vind ik het onze verantwoordelijkheid om een eendje te helpen wanneer wij degene zijn die met het broedproces klooien. Ook help ik liever 1 eendje wat alsnog sterft omdat het te zwak is; dan 59 gezonde eendjes dood laten gaan in hun ei omdat ik maar stug conservatief niks doe.

En ook word het tijd dat menig eendenfokker die dit doet niet meer het gevoel hoeft te hebben dit geheim te moeten houden omdat men anders online én in het echte leven voor van alles uitgemaakt wordt door deze “oude garde” (die niet altijd oud is in leeftijd) die maar fel en stug aan ouderwetse barbaarse zaken blijven vast hangen want “zo is de natuur”. Onze huisdieren zijn al lang niet meer “de natuur”. Net zo min als wij, de mens, zelf. Een huisdier in nood, wat een baby eend na 48+ uur niet uitkomen zéker is, mogen wij helpen en móeten we zelfs de verantwoordelijkheid voor nemen.

“de natuur” zijn de wilde eenden in ons land. Daar raad ik zéér zeker niet aan om je te bemoeien met hun eieren. Maar bij onze huisdieren, waar deze dieren niet voor gekozen hebben om dat te zijn, zijn wij de artificiële ouders. Met bijkomende plichten.

Veel baby-eend plezier, Stef Bruurs.

Mogelijk heb je na “Eendeneieren uitbroeden via een broedmachine” ook interesse in;